از علت تا درمان اسهال چرب

اسهال چرب چیست؟

استئاتوره اصطلاح پزشکی است که به چربی در مدفوع اطلاق می شود. چربی موجود در مدفوع می تواند باعث شکل گیری مدفوع حجیم و شناوری شود که ظاهری روغنی داشته و بوی بدی می دهد. بنابراین اسهال چرب حاوی نوعی چربی است که دستگاه گوارش قادر به جذب آن نبوده است.جذب چربی به عملکرد کیسه صفرا، آنزیم های لیپازهای پانکراس و عملکرد طبیعی روده بستگی دارد.

عدم وجود صفرا اغلب به دلیل انسداد مجاری صفراوی است و می تواند باعث ایجاد مدفوع چرب کم رنگ و تقریبا زرد شود.

عدم وجود لیپازهای پانکراسی مشکل نادری است، اما می تواند در نتیجه بیماری لوزالمعده، مانند فیبروز کیستیک یا ناهنجاری های از بدو تولد رخ دهد.

التهاب پوشش روده که ممکن است با بیماری هایی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و بیماری سلیاک ایجاد شود، در جذب چربی ها تداخل ایجاد می کند. همچنین، برداشتن بخشی از روده با عمل جراحی ممکن است روی جذب چربی تاثیر گذار باشند.

اغلب، اسهال چرب مشکل کوتاه مدتی است که به رژیم غذایی یا عفونت مربوط می شود. با این حال، اگر بیش از دو هفته به طول بینجامد، شدیدتر شده یا با علائم دیگری همراه شود، ممکن است حاکی از یک وضعیت جدی تر باشد. در صورت داشتن مدفوع خونی، مدفوع سیاه یا قیری متمایل به قرمز، مدفوع همراه با چرک، درد یا گرفتگی شدید شکم یا تب شدید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید.1
 

علت استئاتوره یا مدفوع چرب چیست؟

چربی زیاد در مدفوع نشان دهنده عدم کارکرد صحیح دستگاه گوارش است. اسهال چرب از نشانه های سوءجذب است و سوءجذب خود علل بسیاری دارد. یکی از علل مدفوع چرب عدم کارکرد صحیح پانکراس است که می تواند به دلیل سیستیک فیبروز، التهاب پانکراس (پانکراتیت)، سرطان پانکراس و … باشد.

سیستیک فیبروز یک بیماری ژنتیکی است و علائم زیادی را ایجاد می کند. یکی از علائم آن، اسهال چرب یا استئاتوره در کودکان است.

از علل دیگر اسهال چرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عدم تحمل به لاکتوز

بیماری سلیاک

بیماری ویپل (یا ویپلی)

بیماری التهابی روده (IBD)، مخصوصا کرون.2

علائم چربی در مدفوع

زمانی­که مدفوع فرد شل اما حجیم، همراه با تکه ­های چربی و مقدار قابل توجهی روغن باشد، اسهال چرب رخ داده است. اسهال چرب خفیف یا کوتاه مدت تاحدی آزاردهنده است.

از دیگر علائم اسهال چرب خفیف می­ توان موارد زیر را برشمرد:

ادرار کف­دار یا پر از مخاط

بوی بد ادرار

اسهال یا مدفوع شل که حجم آن بیشتر از حد عادی است

مدفوع کمرنگ، اغلب قهوه ­ای، سبز، نارنجی یا زرد کمرنگ

شناور شدن ادرار

مدفوع همراه با چربی

سیفون کشیدن روی مدفوع دشوار است

درد، گرفتگی، نفخ و پر باد شدن شکم

سوزش معده و هضم نامناسب

خستگی کلی

درد خفیف عضلات، استخوان و مفصل

اگر اسهال چرب شدید یا مزمن باشد، می تواند منجر به سوءتغذیه و از دست رفتن آب بدن شود. به ­علاوه، به­ خصوص اگر همراه با بیماری زمینه­ ای باشد، ممکن است علائم جدی رخ دهد.

علائم مربوط به اسهال چرب مزمن یا شدید عبارت است از:

مدفوع شل، زیاد، بدبو و چرب

کم­ خونی

درد و ضعف عضلات

خستگی مزمن

کاهش وزن

تب

کاهش نرخ رشد در کودکان

مشکل بینایی

مشکل پوستی

بیماری عصبی

پوکی استخوان.3
 

تشخیص اسهال چرب

معمولا پزشک متخصص گوارش با سوال پرسیدن از علائم بیمار، بررسی سابقه ­ی پزشکی و تجویز تست مدفوع می ­تواند اسهال چرب را تشخیص دهد.

درحالی­که بعضی از پزشکان از تست ۲۴ ساعته استفاده می­ کنند، بهترین روش معاینه­ ی تست مدفوع طی ۷۲ ساعت به دست می­ آید.

فرد به­ منظور آمادگی برای تست مدفوع باید سه روز قبل از انجام آزمایش هر روز ۱۰۰ گرم چربی مصرف کند و پنج ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورد.

فرد باید طبق دستورالعمل نمونه­ ی مدفوع را در محفظه­ ی مخصوص بریزد و آن را به کلینیک یا مطب پزشک ببرد.

فرد سالم با مصرف روزانه ۱۰۰ گرم چربی باید هر روز ۷ گرم چربی یا کم­تر را در مدفوع دفع کند.

اسهال چرب زمانی تشخیص داده می ­شود که میزان چربی دفع شده در مدفوع با مصرف ۱۰۰ گرم چربی در روز بیشتر از ۷ گرم باشد.

درصورت تشخیص اسهال چرب، پزشک آزمایشات بیشتر تجویز می­ کند تا علت زمینه ­ای مشخص شود.3

درمان مدفوع یا اسهال چرب

درمان اسهال چرب به علت و شدت علائم بستگی دارد. اسهال چرب خفیف به راحتی در خانه و با استراحت و مراقبت ­های ساده قابل درمان است.

پیروی از دستورات رژیم غذایی نیز خطر اسهال چرب را کاهش می­ دهد.

ازجمله روش­های خانگی درمان و پیشگیری از اسهال چرب می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

مصرف آب کافی

کاهش مصرف فیبر غذایی

کاهی مصرف چربی غذا

ترک یا کاهش مصرف سیگار

قطع مصرف الکل

کاهش یا محدود کردم مصرف اگزالات پتاسیم

افزایش مصرف ویتامین­های محلول در چربی با خوردن مکمل ­های مغذی مانند ویتامین آ، دی، ای و کا. می ­توان انواع مکمل ­های مولتی ­ویتامین را به­ صورت آنلاین خریداری نمود.

افزایش مصرف ویتامین ب-12، فولیک اسید، آهن، منیزیم و کلسیم

مصرف داروهای ضد اسهال شامل لوپرامید (ایمودیوم) و بیسموت ساب سیترات (کائوپکتات، پپتو-بیزمول). می­ توان انواع داروهای ضد اسهال را بدون نسخه یا به­صورت آنلاین خریداری نمود.

مصرف داروی ضد اسید، ضد نفخ و داروهای باد معده

معمولا موارد شدید یا مزمن اسهال چرب به استفاده از دارو نیاز دارند. کسانی که به دلیل بیماری زمینه ­ای دچار اسهال چرب می­ شوند نیز به درمان از طریق دارو احتیاج پیدا می­ کنند.

ازجمله داروهایی که برای درمان و پیشگیری از اسهال چرب استفاده می­شود می­ توان موارد زیر را نام برد:

سرم برای بازگرداندن الکترولیت و توقف از دست رفتن آب بدن

داروهای ضد اسهال

جایگزین کردن آنزیم لوزالمعده (PERT)

مهارکننده ­ی پروتون پمپ (PPI)

روغن( MHC).4
 

عوارض احتمالی اسهال چرب

از آنجا که استئاتوره می تواند به دلیل بیماری های جدی باشد، عدم مراجعه به موقع به پزشک و درمان می تواند منجر به عوارض جدی و آسیب دائمی شود.(1) برخی از عوارضی که ممکن است به دنبال عدم درمان به موقع ایجاد شود، شامل موارد زیر است:

• کم خونی

• عدم رشد کافی در نوزادان و کودکان

• عفونت های مزمن

• مشکلات رشد در کودکان

• انسداد روده و پارگی دیواره روده

• تغذیه نامناسب به دلیل استفراغ، اسهال یا کاهش میل به غذا خوردن

• گسترش سرطان

• گسترش عفونت

• جراحی برای برداشتن قسمت هایی از دستگاه گوارش به دلیل عفونت جدی یا بیماری بدخیم.1

پینوشتها
1.www.tebinja.com
2.www.extern.ir
3.www.darmankade.com
4.www.payju.ir